Peripheral artery disease (ခြေလက်တို့တွင်ဖြစ်သော သွေးလွှတ်ကြောပြဿနာ)

အကျဉ်းရှင်းလင်းချက်        

            ပုံမှန်အားဖြင့် နှလုံးမှညှစ်လိုက်သော သွေးများသည်သွေးလွှတ်ကြောတစ်လျှောက်ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးသို့ လည်ပတ်ပျံ့နှံ့သွားသည်။peripheral artery diseaseတွင်

နှလုံးမှပုံမှန် သွေးညှစ်လိုက်သော်လည်း ခြေ၊လက်တို့တွင်ရှိသော သွေးကြောတို့မှာ ကျဉ်းနေသောကြောင့် သွေးအရောက်နည်း၍ရောဂါလက္ခဏာများပေါ်ပေါက်လာရခြင်းဖြစ်သည်။

ခြေထောက်သို့သွားသောသွေးလွှတ်ကြောကျဉ်းနေပါက ခြေထောက်မှာသွေးကိုလုံလောက်စွာမရရှိခြင်းကြောင့် နာလာမည်ဖြစ်သည်။(အထူးသဖြင့်လမ်းလျှောက်သောအချိန်တွင် 

ခြေသလုံးကြွက်သားများ အလုပ်ပို၍လုပ်ရသောကြောင့်ပို၍နာလာမည်ဖြစ်သည်။)သွေးလွှတ်ကြောကျဉ်းရခြင်းမှာ သွေးကြောနံရံတွင် အဆီများစုပုံလာခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။

သွေးတွင်းအဆီများခြင်းကြောင့် ခြေထောက်သို့သွားသောသွေးလွှတ်ကြောကျဉ်းသည့်အပြင် နှလုံးနှင့်ဦးနှောက်သို့သွားသောသွေးကြောတွင်လည်းအဆီများစုပုံ၍ကျဉ်းကာ

သွေးအရောက်နည်းတတ်ပါသည်။ 

လက္ခဏာများ

- ခြေသလုံးကြွက်သားများ၊ပေါင်ကြွက်သားများ ကြွက်တက်သလိုနာကျင်ခြင်း(အထူးသဖြင့်လမ်းလျှောက်ချိန်နှင့်လှေကားတက်သောအချိန်)

- ခြေထောက်များ ထုံခြင်း၊လေးလံခြင်း

- သွေးကြောကျဉ်းနေသောခြေထောက်သည် နောက်တစ်ဖက်နှင့်ယှဉ်လျှင် အေးစက်စက်ဖြစ်နေခြင်း။

- ခြေချောင်းလေးများ၊ခြေဖဝါးနှင့်ခြေသလုံးတို့တွင် အနာများဖြစ်လာ၍အနာမကျက်ခြင်း။

- ခြေထောက်တွင် ဖြူ၊နီ၊ပြာ အရောင်ပြောင်းလာခြင်း။

- ခြေသလုံးမွှေးများ ကျွတ်ခြင်း၊ကျဲခြင်း။

- ခြေသည်းအထွက်နှေးခြင်း။

- ခြေသလုံးအရေပြားမှာ ပြောင်နေခြင်း။

- ခြေထောက်ရှိသွေးကြော၏သွေးခုန်နှုန်းကို ကောင်းကောင်းစမ်း၍မရခြင်း။

- ယောကျ်ားအင်္ဂါအားနည်းလာခြင်း။

အကယ်၍ရောဂါပိုဆိုးလာပါက ခြေထောက်သည် နားနေသည့်အချိန်၊လှဲနေသည့်အချိန်တွင်ပါနာလာမည်ဖြစ်သည်။နာလွန်း၍ညအိပ်မပျော်ခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။

ထိုအချိန်တွင် ခြေထောက်ကိုကုတင်အစွန်းတွင်တွဲလျောင်းချထားခြင်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊အခန်းတွင်းလမ်းလျှောက်ခြင်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း နာတာကို

သက်သာစေပါသည်။

ဖြစ်ပွားရသော အကြောင်းရင်းများ

- ခြေ၊လက်သို့သွားသောသွေးလွှတ်ကြောနံရံတွင်အဆီများစု၍သွေးကြောကျဉ်းခြင်း

- ခြေ၊လက်ရှိ သွေးကြောများရောင်ခြင်း (အဖြစ်နည်းပါသည်။)

- ခြေထောက် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း။

- ခြေထောက်ရှိအရွတ်နှင့်ကြွက်သားများ တည်ဆောက်မှုပုံစံမမှန်ခြင်း။

- ဓာတ်ရောင်ခြည်ထိတွေ့မှုရှိခြင်း တို့ကြောင့်လဲဖြစ်နိုင်ပါသည်။

ဖြစ်နိုင်ချေများသူများ

- ဆေးလိပ်သောက်သူများ။

- ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ။

- အဝလွန်သူများ။

- သွေးတိုးရောဂါရှိသူများ။

- သွေးတွင်း ကိုလက်စ်ထရောအဆီများသူများ။

- အသက် ၅၀ ကျော်သူူများ။

- နှလုံးသွေးကြောကျဉ်း၊လေဖျန်း၊လေဖြတ်မျိုးရိုးရှိသူများ။

- သွေးထဲတွင် homocysteine ဟုခေါ်သော ပရိုတင်းဓာတ်တမျိုးများနေသူများတွင် ဖြစ်ပွားနိုင်ပါသည်။

  ဤရောဂါသည်ဆေးလိပ်သောက်သုံးသူများနှင့်ဆီးချိုရောဂါသည်များတွင် ပို၍အဖြစ်များပါသည်။

နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာများ

ခြေထောက်သွေးကြောကျဉ်းရာမှ သွေးမလျှောက်သည့်အပြင်  ခြေဖဝါးနှင့်ခြေထောက်တွင်အနာများဖြစ်လာတတ်ပါသည်။အနာမှာမကျက်ပဲ ညိုပြီးပုပ်သွားသည်အထိဖြစ်ပါက ခြေထောက်ဖြတ်ရသည်အထိဖြစ်တတ်ပါသည်။

ထိုရောဂါသည် လေဖြတ်ခြင်း၊နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းခြင်းတို့နှင့်လဲ ဆက်နွယ်နေပါသည်။

ဆရာဝန်နှင့် သွားရောက်ပြသသင့်သော အချက်များ

အကယ်၍ခြေထောက်နာခြင်း၊ထုံကျင်ခြင်းနှင့်အထက်ဖော်ပြပါလက္ခဏာတစ်ခုခုရှိနေပါက အချိန်မဆွဲဘဲဆရာဝန်နှင့်ပြသသင့်ပါတယ်။

အကယ်၍ရောဂါလက္ခဏာမပြလျှင်တောင်

- အသက် ၇၀ ကျော်။

- အသက် ၅၀ ကျော် ဆေးလိပ်သောက်သောသူများ သို့မဟုတ် ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ။

- အသက် ၅၀ အောက် ဆီးချိုရှိသူများ၊သွေးတိုးရှိသူများနှင့် အဝလွန်သူများသည်သွေးကြောကျဉ်းနို်င်ခြေများသောကြောင့် စစ်ဆေးဖို့လိုအပ်ပါသည်။

စစ်ဆေးမှုများ

- သွေးစစ်ခြင်း (သွေးတွင်းအဆီနှင့်ဆီးချိုစစ်ဆေးခြင်းများ)။

- ခြေထောက်နှင့်လက်မောင်းသွေးပေါင်ချိန်ခြားနားမှုကိုတိုင်းတာခြင်း။

- သွေးကြောပိတ်မပိတ်၊ကျဉ်းမကျဉ်း ခြေထောက်ကိုတီဗွီဓာတ်မှန်ဖြင့်ထောက်၍အဖြေရှာခြင်။း

- သွေးကြောထဲသို့ဆေးထိုး၍ကွန်ပျူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း။

- သွေးကြောထဲသို့ဆေးထိုး၍သံလိုက်ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း တို့ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

ကုသခြင်း

- ဆေးဝါးများဖြင့် ကုသခြင်း။

 ခွဲစိတ်ကုသခြင်း 

 -သွေးကြောတွင်းသို့ပြွန်ချောင်းထည့်၍လမ်းကြောင်းချဲ့ခြင်း။

 -သွေးကြောအစားထိုးခွဲစိတ်ခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

- လေ့ကျင့်ခန်း ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့်လည်းသက်သာစေပါသည်။

- ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းသည် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများကိုလျော့နည်းစေပါသည်။

- အဆီအဆိမ့်လျှော့၍စားသုံးခြင်းဖြင့် သွေးကြောကျဉ်းရောဂါကိုလျှော့ချပေးပါသည်။

- မလိုအပ်ပဲ ဆေးသောက်ခြင်းများရှောင်ကြဉ်ရပါမည်။

ခြေထောက်ကို ဂရုစိုက်ခြင်း

- ခြေထောက်ကိုနေ့စဉ်ဆေးကြောပါ၊ပြီးလျှင်ရေခြောက်အောင်သုတ်ပါ၊ခြေထောက်ကွဲကြောင်းများမဖြစ်အောင် moisturizer ပါသောခရင်မ်လေးလိမ်းပေးပါ သို့သော်ခြေချောင်းလေးများကြားသို့လိမ်းခြင်းမပြုရ။

- ခြေထောက်နှင့်အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်သောရှူးဖိနပ်များ၊ခြောက်သွေ့သောခပ်ထူထူခြေအိတ်များ ဝတ်ဆင်ခြင်း။

- အကယ်၍ခြေထောက်အရေပြားတွင်မှိုရောဂါရှိပါက ထိရောက်စွာကုသခြင်း။

- ခြေသည်းညှပ်ရာတွင် အနာမဖြစ်အောင်ဂရုစိုက်၍ညှပ်ခြင်း။

- ခြေထောက်တွင်ထိခိုက်ဒဏ်ရာရှိမရှိ ပုံမှန်စစ်ဆေးခြင်း။

- ခြေထောက်တွင် အရည်ကြည်ဖုများ၊အသားမာများ၊ငါးမျက်စိများရှိပါက အမြန်ဆုံးကုသခြင်း။

- ခြေထောက်တွင်အနာဖြစ်လာပါက ဆရာဝန်နှင့်အမြန်ဆုံးပြသရန်လိုအပ်ပါသည်။

အခြားသောသက်သာစေသည့်နည်းလမ်းများ

- လမ်းများများလျှောက်ပေးခြင်း။

- အိပ်စက်ရာတွင် ခေါင်းအုံးကို ၄လက်မမှ၆လက်မအထိမြှင့်၍အိပ်စက်ခြင်းဖြင့်ခြေထောက်နာကျင်ခြင်းကိုသက်သာစေပါသည်။

- အေးသောနေရာများသို့သွားလာခြင်းကိုရှောင်ကြဉ်ပါ။

- ရာသီဥတုအေးပါက နွေးထွေးသောအဝတ်များကိုဝတ်ဆင်ပါ။

ကာကွယ်ခြင်း

- ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်း။

- ဆီးချိုရောဂါရှိပါက ဆီးချိုမတက်အောင်ထိန်းခြင်း။

- လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်ပြုလုပ်ခြင်း။

- အဆီအဆိမ့်များလျှော့စား၍အသီးအနှံများများစားသုံးခြင်း။

- ဝသောသူများကိုယ်အလေးချိန်လျှော့ချခြင်းတို့ဖြင့် ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။

Ref: Mayo Clinics

Credit: Dr Toe