ဘယ်ဆီကို ဘယ်လိုစားမှာလဲ

        ဒီကနေ့ စားသောက်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်တွေ၊ စားသောက်မှုပုံစံတွေမှာ “ဆီ” ဟာ မရှိမဖြစ် အရေးပါပါတယ်။ “ဆီ” ရှောင်တယ်လို့ ဘယ်လောက်ပဲပြောပြော အစာ စားနေသမျှတော့ “ဆီ” ကို ရှောင်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အစားအစာတွေထဲမှာ “ဆီ” ဟာ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ပါဝင်နေသလို ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ အသီးအနှံ၊ အစေ့အဆန်တွေမှာပါ “ဆီ” က ကိန်းအောင်းမှုရှိပါတယ်။ “ဆီ” ဟာ တချို့သောအခြေအနေများမှာ ကျန်းမာရေးကို ကောင်းကျိုးပေးနိုင်သလို တချို့သော အခြေအနေမျိုးမှာတော့ ကျန်းမာရေးကို အနှောင့်အယှက်ပေးနိုင်ပါတယ်။ “ဆီ” ကို အကြောင်းပြပြီး တချို့သောလူတွေက လှကြသလို တချို့သောသူတွေကတော့ ဆေးရုံရောက်ရတာမျိုးတွေလည်း မနည်းပါဘူး။

       “ဆီ” နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ရောဂါတွေဖြစ်တဲ့ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းတို့၊ အသည်းအဆီဖုံးတာတို့နဲ့ လေဖြတ်တာတွေဟာ ဒီဘက်ခေတ်မှာ ပိုပြီးထင်ပေါ်လာတာက လူတွေ “ဆီ” ကို ပိုပြီး သတိပြုမိစေတဲ့အချက်တွေပါ။ မွေးကတည်းက “ဆီ” စားလာကြတာမှန်ပေမဲ့ “ဆီ” အကြောင်းကို ဂဃနဏသိချင်တဲ့သူ နည်းကြပါတယ်။ ကိုယ်စားနေတဲ့ “ဆီ” အပေါ်မှာလည်း စိတ်ဝင်စားမှုနည်းပါးကြပါတယ်။ ဒါဟာ “ဆီ” နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ရောဂါတွေ ပိုများရခြင်းရဲ့ အရင်းခံ အကြောင်းအရင်း တစ်ရပ်လည်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လို “ဆီ” မျိုးဟာ စားသုံးဖို့သင့်တော်တယ်၊ ဘယ်လို “ဆီ” မျိုးတွေကတော့ စားသုံးဖို့ မသင့်တော်ဘူးဆိုတာကို သိနေရင် ကိုယ့်အကြိုက် ကိုယ်သုံးနိုင်တဲ့စရိတ်နဲ့ ကိုက်ညီဖို့ကလည်း စဉ်းစားရမယ့် အချက်ပါပဲ။ ကျန်းမာရေးနဲ့ ကိုက်ညီနေရင်တောင် ကိုယ်မကြိုက်တဲ့ အနံ့၊ အရသာကြောင့် ခေါင်းခါပြီး ငြင်းဆန်နေကြတာမျိုးလည်း တွေ့မိဖူးပါတယ်။

          တကယ်တော့ “ဆီ” က မရှိမကောင်း၊ ရှိမကောင်း၊ စားလည်းမကောင်း၊ မစားလည်းမကောင်းဆိုတဲ့ အမျိုးပါပဲ။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်တဲ့ စွမ်းအင်ကို ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်လို့ခေါ်တဲ့ ဆန်တို့၊ ဂျုံတို့ထက် “ဆီ” က ပိုထုတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ကားတစ်စီးလိုပဲပေါ့။ ဓာတ်ဆီမရှိရင် မောင်းနှင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ဆိုပြီး “ဆီ” ကို အလွန်အကျွံစားကြတဲ့ လူတွေလည်း ရှိပါတယ်။

         Monounsaturated ပါဝင်မှု မတူညီတာတွေက “ဆီ” တစ်ခုချင်းစီရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကို ခွဲခြားထားပါတယ်။ တိရစ္ဆာန်ထွက် “ဆီ” တွေ ထဲမှာလည်း အမျိုးအစား အများကြီးရှိပေမဲ့ လူသုံးများတာက ထောပတ်ပါ။ ထောပတ်နောက်မှာကပ်ပြီး လူသုံးများတဲ့ “ဆီ” ကတော့ ဝက်ဆီ (Lard) ပါပဲ။ “ဆီ” အမျိုးအစားတွေ များပြားသလို “ဆီ” တစ်ခုချင်းစီရဲ့ အသုံးဝင်မှုပုံစံချင်းကလည်း ကွဲပြားပါတယ်။ တချို့ “ဆီ” ကျတော့ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေမှာ အသုံးများကြပါတယ်။ Paint လုပ်ငန်းမှာပဲ အဓိကသုံးတဲ့ “ဆီ” ရှိသလို ရေမွှေးတို့၊ အလှကုန်တို့အတွက်ပဲ အဓိကထားသုံးကြတဲ့ “ဆီ” မျိုးတွေလည်း ရှိပါတယ်။

        ဒီနေရာမှာ သတိပြုမိဖို့လိုတာက “ဆီ” ဟာ တခြားအာဟာရတွေလောက် ခန္ဓာကိုယ်မှာ မရှိမဖြစ်စားသောက်ဖို့ ဒီလောက်ကြီး လိုအပ်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ အစားအသောက်ထဲမှာ အနည်းအကျဉ်းပါရင်ကို လုံလောက်နေတာမျိုးပါ။ “ဆီ” ကြောင့် အန္တရာယ်မဖြစ်စေဖို့က ဘယ်ဆီကိုပဲဖြစ်ဖြစ် လျော့စားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ကိုယ်ကြိုက်လို့ “ဆီ” ကို မလျော့နိုင်ဘူးဆိုရင်တော့ ကျန်းမာရေးအတွက် ပိုသင့်တော်မယ့် “ဆီ” အမျိုးအစားကို ရွေးချယ်စားသုံးရပါမယ်။ ဒါကို ရည်ရွယ်လို့လည်း ဒီဆောင်းပါးကို ရေးသားရခြင်းဖြစ်ပါမယ်။

        “ဆီ” ဆိုပြီး အားလုံးကို သိမ်းကျုံးပြောလို့ မရတာကြောင့်လည်း ပါပါတယ်။ ဘယ် “ဆီ” ပဲဖြစ်ဖြစ် ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ကြည့်ရင်တော့ မပြည့်ဝဆီနဲ့ ပြည့်ဝဆီတွေပဲ ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားကြတာပါ။ တချို့ “ဆီ” မှာ ပြည့်ဝဆီများပြီး မပြည့်ဝဆီနည်းမယ်။ ဒါပဲ ကွာပါတယ်။ ပြည့်ဝဆီပါဝင်မှုများတဲ့ “ဆီ” ကတော့ ကျန်းမာရေးအတွက် မကောင်းဘူး။ ပြည့်ဝဆီပါဝင်မှုနည်းပြီး မပြည့်ဝဆီပါဝင်မှုများရင် ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းတယ်ဆိုပြီးတော့ ယေဘုယျ မှတ်သားထားနိုင်ပါတယ်။

        ဈေးကွက်ထဲမှာ ရနိုင်သမျှ “ဆီ” တွေကို အကြမ်းဖျင်း အုပ်စုခွဲကြည့်ရင် အုပ်စုနှစ်စု ကွဲထွက်လာပါတယ်။ အဲဒါက ဟင်းရွက်၊ အသီးအနှံ၊ အစေ့အဆန်ကနေ ထုတ်ယူထားတဲ့ “ဆီ” နဲ့ ကျွဲ၊ နွား၊ ဝက်၊ ဆိတ်တို့ကနေ ရရှိတဲ့ “ဆီ” ဆိုပြီးတော့ပါ။ ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ ဟင်းရွက်အသီးအနှံက ထုတ်ယူရရှိတဲ့ “ဆီ” ဟာ တိရစ္ဆာန်ထွက် “ဆီ” တွေထက် ကျန်းမာရေးကို ပိုအထောက်အကူပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဟင်းရွက်ဆီတွေထဲမှာကိုပဲ ပြည့်ဝဆီ၊ မပြည့်ဝဆီ တွေထက် ကျန်းမာရေးကို ပိုအထောက်အကူပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဟင်းရွက်ဆီတွေထဲမှာကိုပဲ ပြည့်ဝဆီ၊ မပြည့်ဝဆီပါဝင်မှု အနည်းအများ၊ မပြည့်ဝဆီထဲမှာကိုပဲ Polyunsaturated နဲ့ “ဆီ” တွေအားလုံးကတော့ ရေမှာ မပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ ဂုဏ်သတ္တိရှိပေမဲ့လည်း အရက်နဲ့ အီသာမှာတော့ ပျော်ဝင်နိုင်တာကိုလည်း ဗဟုသုတဖြစ်ဖွယ် သိရှိရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး “ဆီ” ဟာ အသုံးဝင်မှုများတာကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပျောက်ပျက်သွားမှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ့်ဘက်ကသာ သတိထားဆင်ခြင်ပြီး စားသုံးရမှာပါ။ အစားတစ်လုတ်ကြောင့် ဒုက္ခမရောက်ဖို့ကို ဆင်ခြင်ရမှာပါ။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အစားဆင်ခြင်ခြင်းက အနာရောဂါကင်းစင်ခြင်းပါပဲ။ ဘယ် “ဆီ” က ကိုယ့်အတွက် အဆင်ပြေဆုံး ဖြစ်နိုင်မလဲဆိုတာကို လေ့လာရင်း အကောင်းဆုံးကို ရွေးချယ်နိုင်ခြင်းက ကိုယ့်ကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အပံ့ကောင်းတစ်ခုကို ရလိုက်ရခြင်းပါပဲ။

မြေပဲဆီ (ခ) ပဲဆီ

(Peanut Oil)

          “ပဲဆီ” လို့ ကျွန်တော်တို့ခေါ်နေကြတဲ့ “ဆီ” က သဘာဝမြေပဲတောင့်ကနေ ထုတ်ယူရရှိတဲ့ အကြော်ဆီတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ ဟင်းချက်ဆီအနေနဲ့သာ လူသုံးများပါတယ်။ ပဲတောင့်ရှည်မျိုးဖြစ်တဲ့ မြေပဲကနေ ထုတ်ယူရရှိတဲ့ ဒီဆီဟာ အနံ့အရသာနဲ့ ပြည့်စုံကောင်းမွန်ပါတယ်။ ကျန်းမာရေးအတွက်ကတော့ အာမခံချက်ပေးနိုင်တဲ့ “ဆီ” မျိုးပါပဲ။ ပြည့်ဝဆီပါဝင်မှုနည်းပြီး ကိုလက်စထရောမပါဝင်တာက နှလုံးရောဂါနှင့် လေဖြတ်ရောဂါ ကင်းဝေးစေဖို့ပါ။ Omega-6 အပါအဝင် အခြား Fatty acid တွေ ပါဝင်တာကြောင့်လည်း ပါပါတယ်။ နှိုင်းယှဉ်မှုတွေအရတော့ ပဲဆီဟာ တခြားအကြော်ဆီတွေနဲ့စာရင် အပူချိန်မြင့်မြင့်နဲ့ ကြော်လှော်ခြင်းကို ခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်။ ဆီသန့် အကြော်လို့ တံဆိပ်ကပ်ထားတဲ့ အစားအစာတွေမှာ ပဲဆီကိုသာ အဓိကထားသုံးကြပါတယ်။

          တခြားအသုံးပြုမှုအနေနဲ့ကတော့ မြေပဲဆီကို ဝမ်းနှုတ်ဆေးအဖြစ်လည်း အသုံးပြုကြပါတယ်။ ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်လောက်ကလည်း ပဲရစ်ကုန်စည်ပြပွဲတွေမှာ မြေပဲဆီကို ဒီဇယ်အင်ဂျင်တွေအတွက် အစားထိုးလောင်စာအဖြစ်နဲ့ လက်တွေ့အသုံးချပြသွားတာကိုလည်း တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ သိပ်တော့ မတွင်ကျယ်ပါဘူး။ နောက်ပြီး ဆီထုတ်ယူပြီးတဲ့ မြေပဲဖတ်တွေကို ဆပ်ပြာထုတ်လုပ်ရာမှာ အဓိကကုန်ကြမ်းအနေနဲ့ အသုံးပြုကြပါတယ်။

နှမ်းဆီ

(Sesame Oil)

          နှမ်းဆီဟာ နှမ်းရဲ့အစေ့ကို ကြိတ်ညှစ်ပြီး ထုတ်ယူရရှိတဲ့ စားသုံးဆီတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ မူလအသုံးပြုတဲ့ နိုင်ငံကတော့ အိန္ဒိယပါ။ သူတို့ဆီမှာ နှမ်းဆီကို ဟင်းချက်ဆီအဖြစ်နဲ့သာမကဘဲ ဆေးဖက်ဝင် အဆီတစ်မျိုးအဖြစ်ပါ တန်ဖိုးထားသုံးစွဲကြပါတယ်။ ထူးခြားမှုအနေနဲ့ကတော့ ချက်ပြုတ်တဲ့ ဟင်းရဲ့အရသာကို (ကြိုက်တတ်ရင်ပေါ့) ပိုပြီးကောင်းမွန်အောင် ပံ့ပိုးပေးနိုင်တာပါပဲ။ နှမ်းဆီဟာ ဆီတွေထဲမှာတော့ တစ်မူထူးတဲ့ ဆီအမျိုးအစားပါပဲ။ ကျန်းမာရေးနဲ့လည်း သင့်လျော်တယ်။ ဒီဆီက အရေပြားကို ထိုးဖောက်မှု လွယ်ကူတာကြောင့်လည်း အနှိပ်လုပ်ငန်းတွေမှာ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးပြုလာကြပါတယ်။ Food Massage လုပ်ငန်းတွေမှာ သုံးကြသလို ဆံပင်နဲ့ ဦးရေပြားနှိပ်နယ်ရာမှာလည်း သုံးကြပါတယ်။ ရိုးရာအနှိပ်ပညာမှာတော့ နှမ်းဆီဟာ မပါမဖြစ်ဆီပါပဲ။ နှမ်းဆီလိမ်းပြီး နှိပ်နယ်ခြင်းက စိတ်ဖိစီးမှုကို လျော့ချနိုင်တယ်လို့လည်း ယုံကြည်ကြပါတယ်။ သူ့မှာ Antioxidant နဲ့ Polyunsaturated ကြွယ်ဝစွာပါဝင်မှုက သွေးပေါင်ချိန်ထိန်းညှိမှုကို ကောင်းကောင်းကြီး ပံ့ပိုးပေးနိုင်ပြန်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ ဒီဆီက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ ပေါ်ပြူလာဖြစ်နေရတာပါ။ တချို့ကတော့ သူ့ကို သံလွင်ဆီနဲ့ တစ်တန်းတည်းထားကြပါတယ်။

          နှမ်းဆီကို ထုတ်ယူတဲ့ပုံစံနဲ့ အသုံးပြုတဲ့ ကုန်ကြမ်းကွာခြားမှုက နှမ်းဆီရဲ့ အရည်အသွေးကို ကွဲပြားသွားစေပါတယ်။ နှမ်းဆီအုပ်စုဖြစ်တဲ့ နှမ်းနက်ဆီ၊ နှမ်းဦးရေသန့်၊ ဆုံဆီ စသည်ဖြင့် ကွဲပြားကြပေမဲ့ ပါဝင်တဲ့ အာဟာရတွေကတော့ သိပ်မကွာကြပါဘူး။ နှမ်းဆီဟာ ဗီတာမင် အီး ကြွယ်ဝတဲ့ဆီပါ။ ဗီတာမင်အီးဟာ Antioxidant တစ်မျိုးပဲ ဖြစ်တာမို့ ကိုလက်စထရောကိုကျဆင်းဖို့ ကူညီထောက်ပံ့ပါတယ်။ နှမ်းဆီမှာပါတဲ့ ဓာတ်ဆီကို ချုံကြည့်ရင် မဂ္ဂနီဆီယမ်၊ ကော့ပါး၊ ကယ်လ်စီယမ်၊ သံဓာတ်၊ ဇင့်နဲ့ ဗီတာမင် B6 တို့က အဓိကပါဝင်နေတာပါ။ ကော့ပါးက အဆစ်အမြစ်ရောင်ရမ်းမှုအတွက် ကောင်းသလို မဂ္ဂနီဆီယမ်ကြွယ်ဝမှုက သွေးကြောနဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ရောဂါတွေအတွက် ကောင်းမွန်စေပါတယ်။ ကယ်လ်ဆီယမ်ကတော့ အူမကြီးကင်ဆာ၊ အရိုးပါးရောဂါနဲ့ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်တဲ့ ရောဂါတွေကို အထောက်အကူဖြစ်ပါတယ်။

နေကြာဆီ

(Sunflower Oil)

          နေကြာဆီကို အစားအစာ ကြော်လျှော်ချက်ပြုတ်မှုအတွက်တင်မကဘဲ အလှကုန်အများအပြားမှာပါ ကုန်ကြမ်းတစ်ခုအနေနဲ့ အသုံးပြုကြပါတယ်။ နေကြာဆီမှာ ပြည့်ဝဆီပါဝင်မှုက ၁၀% ပဲရှိတာမို့ တခြားဆီတွေထက် ပိုပြီးစားသုံးသင့်တဲ့ ဆီပါပဲ။ သူ့မှာပါတဲ့ တခြားတန်ဖိုးရှိတဲ့ ပစ္စည်းကတော့ ဗီတာမင် အီး ပဲဖြစ်ပါတယ်။ နေကြာဆီမှာ Lindeic acids 48% နဲ့ အများဆုံးပါဝင်ပြီး တခြား Fatty acid တွေကြောင့်ဖြစ်တဲ့ Oleic acids, Stearic acids, Palmitic acids တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ နေကြာမျိုးကွဲတွေအပေါ်မူတည်ပြီး သူတို့မှာပါတဲ့ အာဟာရတန်ဖိုးတွေကတော့ ကွာခြားနိုင်ပါတယ်။ ဒါက မျိုးရင်းနဲ့၊ ရာသီဥတုနဲ့ အဓိက သက်ဆိုင်ပါတယ်။

          နေကြာဆီရဲ့အရောင်က ပယင်းအရောင်အဆင်းရှိပြီး ရနံ့ကတော့ ခပ်အုပ်အုပ်လေးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဆင့်မြင့် စားသောက်ဆိုင်တွေနဲ့ အဆင်မြင့်စားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းတွေမှာ နေကြာဆီကို ပြောင်းလဲသုံးနေတာကြာပါပြီ။ ကျန်းမာရေးအတွက် သင့်လျော်မှုအရှိဆုံး ဆီဖြစ်လို့ပါပဲ။ နေကြာဆီကို စားသုံးတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အရေပြားကို လိမ်းကျံပေးတာပဲဖြစ်ဖြစ် အဲဒါက အရေပြားကျန်းမာမှုကို ဖြစ်စေပါတယ်။ အရေပြားရဲ့ အစိုဓာတ်ကို ထိန်းထားပေးနိုင်တာ၊ အရေပြားအိုမင်းခြင်းကို တားဆီးပေးနိုင်တာကြောင့် ဒီကနေ့ရဲ့ အလှကုန်တွေမှာ မပါမဖြစ်ကုန်ကြမ်းတစ်ခု ဖြစ်နေတာပါ။

          ကျန်းမာရေးအကျိုးဆက်အနေနဲ့ကတော့ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းမှုဖြစ်စဉ်ရဲ့ အဓိကလက်သည်ဖြစ်တဲ့ သွေးတွင်ကိုလက်စထရောများခြင်းကို လျော့ချပေးနိုင်တာပါ။ နေကြာဆီကို ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေမှာ Omage-6 ပါဝင်မှု မြင့်မားပါတယ်။ ဒါဟာ အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ ရင်သားကင်ဆာအတွက် ကာကွယ်မှုပေးနိုင်တဲ့ ဓာတ်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ သတိပြုရန်ကတော့ Omega-6 ကြွယ်ဝတဲ့ဆီတွေဖြစ်နေတဲ့ နေကြာဆီ၊ ပဲပိစပ်ဆီ၊ နှမ်းဆီတို့ကို စားသုံးမယ်ဆိုရင် Omega-3 ကြွယ်ဝတဲ့ငါးကို များများစားပေးဖို့တော့ လိုပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သုတေသနပြုရှာဖွေမှုတွေအရ Omega-3 အဆီအက်ဆစ်နဲ့ Omega-6 အဆီ အက်ဆစ်ပါဝင်မှုဟာ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဟန်ချက်မညီတော့တဲ့အခါ နှလုံးခုန်မမှန်တာမျိုးကို ဖြစ်စေနိုင်လို့ပါပဲ။ စားသုံးဆီတွေထဲမှာ အစာကို အကြာကြီး ကြော်စရာမလိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ခဏနဲ့တင် အကျက်မှန်၊ အကျက်မြန်တာကြောင့် ဆီကုန်ကျမှုကို အများကြီး သက်သာသွားစေပါတယ်။

Credit: ပြည့်နိုင်